Claire Ruwet – De stemmen die ertoe doen…

Claire Ruwet is de auteur van het boek “Résiter en voix jazz” (Editions Academia). Ze vertelt ons over de stemmen die haar raken.


Had je, voordat je deze kisten met vinylplaten ontdekte, al op een of andere manier kennisgemaakt met jazz?

Claire Ruwet : Ik heb deze dozen met vinylplaten en boeken gekregen van mijn vader, die helemaal geen muziekliefhebber is en ze op zijn beurt weer heeft gekregen van een verzamelaar die ik nooit heb ontmoet. Ik was al eerder geïnteresseerd in jazz, want hoewel ik uit een familie kom die niet zo met muziek bezig was, heb ik sinds mijn tienerjaren een vriendin wiens vader in een New Orleans-band speelde. Hun familiebijeenkomsten stonden in het teken van jazz, we gingen naar de pianobar, en zo ben ik in aanraking gekomen met jazz.

© Claire Ruwet

En de zin om over jazz te schrijven?

Claire Ruwet : Toen ik deze ‘schat’ kreeg, wist ik niet waar ik moest beginnen en wilde ik hem delen en doorgeven. Vooral het album ‘The Billie Holiday Story’ raakte me. Het vertelde het leven van Billie en haar schorre stem bracht een authentieke emotie over. Ik las boeken over haar. Ik begon over haar te schrijven.

Het schrijven kwam spontaan terwijl je luisterde?

Claire Ruwet : Ik schreef terwijl ik luisterde, maar daarna herwerkte ik het nog eens. Ik heb zelfs een begin van een roman geschreven, geïnspireerd door het personage Lady Day, maar die heb ik al snel opgegeven, omdat ik niet in staat was om over verslavingen te schrijven.

In Wissant ben ik begonnen met het schrijven van poëzie, daarom staat er ook een foto van een vinylplaat omringd door kiezelstenen en schelpen in het boek. De inspiratie kwam van het strand, maar ook van de sporen van de oorlog. Er zijn nog andere teksten die ik zou willen publiceren. “Résister en voix jazz” bevat minder dan een derde van alles wat ik op basis van jazz heb geschreven: gedichten, verhalen, novellen, sprookjes...

Is het proces hetzelfde bij het beluisteren van een cd als bij het beluisteren van een concert?

Claire Ruwet : Ik had een notitieboekje bij me tijdens de concerten, maar soms was het onleesbaar (lacht). Later herschreef ik mijn aantekeningen. Soms raakte ik mijn notitieboekjes kwijt, vond ik ze pas veel later terug en luisterde ik opnieuw naar de platen in verband met het concert... Soms komt er iets anders bij. Voor Avishai Cohen bijvoorbeeld beschreef ik het hele concert, en toen ik de tekst herwerkte, verdiepte ik me in die Arabische muziek, “Arab Medley”; omdat ik met asielzoekers werk, sprak die Arabische muziek me aan, ik had het ook over de dilna, die “miniatuur gaffophone” uit Noord-Kameroen, waar mijn man vandaan komt. Ik speelde erop in mijn voorstelling, georganiseerd door het Cultureel Centrum van Stavelot.

© Guska

Zijn er herinneringen die pas lang na het concert naar boven komen, bijvoorbeeld met betrekking tot het schrijven? Deze zomer was je bijvoorbeeld in Dinant en op het Gaume Jazz Festival...

Claire Ruwet : Ik heb tijdens deze festivals geen aantekeningen gemaakt omdat ik niet in staat was om te luisteren, ik was vooral bezig met het signeren van boeken... Maar het concert “Lili” (het project van Tom Bourgeois) bijvoorbeeld maakte indruk op mij met de stem van Veronika Harcsa. Ze gaat verder dan het zingen van een eenvoudige melodie, ze gebruikt het ruwe geluid om het subtiel in de muziek te verwerken en te sublimeren. Een beetje zoals een schilder dat zou doen met kleurvlekken op een hedendaags kunstschilderij.

Is het woord « Résister » in de titel belangrijk?

Claire Ruwet : Het maakt deel uit van de collectie “EthnopoétiK”, een collectie op het snijvlak van verschillende disciplines: fotografie, muziek en vooral literatuur en etnografie, wat engagement en reflectie over de chaos in de samenleving impliceert.

Ik heb tijdens de lockdown veel teksten geschreven. Het was voor mij een manier om weerstand te bieden aan de pandemie, de sluiting van culturele instellingen en het isolement, in een periode waarin ik me veel vragen stelde over mijn status als kunstenaar, iets wat ik me vandaag de dag nog steeds afvraag.

Het boek eindigen met de ontmoeting met Raphael d'Agostino geeft het lezen ervan weer een positieve draai. Het is een mooi optimisme...

Claire Ruwet : Het was bewust gekozen om met deze tekst te eindigen. Het was een spontane, indrukwekkende ontmoeting in een ziekenhuis. Het optimisme dat hij uitstraalde, maakte indruk op mij. Ik had het manuscript al af, maar ik vond het essentieel om dit toe te voegen, om zijn vertrouwen in de toekomst over te brengen op de lezer. Er is ook “Getting Positive”, een tekst geïnspireerd door Zap Mama. Ook dit is een tekst van verzet.

Een van de stemmen die mij het meest geraakt heeft in de geschiedenis van de jazz staat niet in het boek, namelijk die van Chet Baker...

Claire Ruwet : Ik heb verschillende teksten over hem geschreven. Ik ben dol op “zijn woorden die als een veegje op mijn huid zijn neergedaald. Die vluchtige, gezongen streling." 

Hij komt in het volgende boek! Mijn oorspronkelijke manuscript bevat meer dan 100 zangeressen en 50 zangers. In de te publiceren teksten komen Chet Baker, Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan en vele andere hedendaagse zangers aan bod...

Ik wilde in dit boek vooral spreken over verzet, dat ook openstaat voor wereldmuziek: Manu Dibango, Miriam Makeba,...

Tussen 2008 en nu is mijn perceptie van muziek geëvolueerd, ik sta nu meer open voor meer technische, meer hedendaagse stemmen, bijvoorbeeld Veronika Harcsa die ik in Gaume heb gezien met “Lili”; ik weet niet of ik haar stem in het begin had kunnen waarderen, maar ze is zo krachtig.

Interview © Jean-Pierre Goffin (vrije vertaling : Jos Demol)  -  foto’s © Guska/Claire Ruwet
In samenwerking met JazzMania

Claire Ruwet : Résister en voix jazz (Editions Academia)

Claire Ruwet zal o.a. aanwezig zijn op zaterdag 19 september om 20 uur in de gemeentelijke bibliotheek van Libramont
en op zondag 21 september in Schaltin op het festival SouFFle(s).