Joëlle Léandre – Solo – Les Nuits Beau Tas

Chapelle du Grand Hospice / Brussel / 24.10.2025

Les Nuits du Beau Tas zijn toe aan hun 17e editie. Of misschien wel de 18e of 16e? Ik vind het soms een beetje moeilijk om mijn weg te vinden in deze organisatie (?) die niet zo van regels houdt en nog minder van dictaten.

Pierre-Jean Vranken (nadat hij zich met de Bota had beziggehouden en de eerste Nuits had gelanceerd) heeft zijn vrijheid gevonden en zet zich in om zijn visie op cultuur en kunst (alle disciplines door elkaar) te verspreiden op alle plaatsen die hem willen ontvangen. Hedendaagse muziek, alternatieve rock, free jazz, improvisatie, avant-garde, alles is goed (vooral als het goed is) om het intellect en de emoties te prikkelen.

Op vrijdag 24 oktober 2025, in het Grand Hospice in Brussel, in de koude en nauwelijks verlichte kapel, zit een talrijk opgekomen publiek dicht opeen op banken rond een tapijt op de grond, waarop een prachtige contrabas ligt. Het is die van Joëlle Léandre.

Joëlle, de legende. Joëlle, de improvisator, de componiste, de zeer geëngageerde vrouw en iconische figuur van de nieuwe Europese muziek.

Als prelude naar dit langverwachte moment nemen Minima Moralia (Jean-Jacques Duerinckx en Pierre-Jean Vranken zelf) ons mee in een volledig geïmproviseerde dialoog tussen sopraan en geprepareerde piano.

Herhalende motieven, bezwerende tonen, droog hout, gedempte klanken, resonanties van xylofoon en belletjes. Fascinerende muziek. Een beetje experimenteren rond een opname van Sarko. Sarcastische en geëngageerde humor. Nog een andere medeplichtige improvisatie. De toon is gezet. De introductie is ideaal.

Dan neemt Joëlle Léandre bezit van de ruimte. Ze wacht met een glimlach tot iedereen goed zit. Trekt haar vest aan (ja, het is fris). Luistert even naar haar ademhaling, sluit haar ogen, beweegt een beetje met de hand die de strijkstok vasthoudt, lijkt zich een paar maten in haar hoofd voor te stellen. En improviseert.

Ze laat de contrabas rommelen, speelt met contrasten, wisselt delicatesse af met brutaliteit, finesse met felheid. Ze vertelt een verhaal, deelt haar gevoelens, waarschuwt ons voor de toestand van de wereld. Zonder woorden. Alleen met klanken die beelden worden. Het geluid. De muziek. Het leven.

Ze gaat volledig op in haar spel, alsof ze in trance is. En wij zijn betoverd, alsof we onze adem inhouden.

Elk stuk is een verhaal, een standpunt, een mening.

Er zit een oerkracht en wildheid in haar muziek en tegelijkertijd iets heel sensueels. Joëlle Léandre bespeelt haar instrument als geen ander. Ze weet hoe ze het moet laten zingen, resoneren, schreeuwen, miauwen.

De contrabas spreekt tegen haar, antwoordt haar. Het is speels, rebels, poëtisch, woest, sensueel.

Tussen de nummers door lijkt Joëlle Léandre terug te keren naar de realiteit. Een realiteit. Dan spreekt ze het publiek toe. Ze houdt van praten, ze heeft behoefte om te communiceren. Ze spreekt over muziek, politiek, de maatschappij, ze spreekt over vrouwen. Ze spreekt over Bach, Lacy, Haden. Over improvisatie. Over muziek die ‘voorop loopt’, over collectieve spontaniteit.

Ze vertelt over haar ontmoetingen en reizen, vergezeld van deze ‘grote lege doos’, en wijst naar de contrabas. Meer dan vijftig jaar onderweg. De strijd is nog niet voorbij. Zal nooit voorbij zijn. Dat weet ze.

Ze pakt haar strijkstok weer op, grijpt de hals van de contrabas en duikt weer onder. Ze danst met het instrument, slaat nieuwe wegen in, kaatst zinnen terug, begeleidt ze met gezang of psalmodieën.

Ze combineert ernst met humor. Houdt de mens altijd centraal. Het essentiële. Snaren, hout, een strijkstok, ademhaling... Een moment van ongelooflijke intensiteit.

Een uur (of meer) dat voorbijging als twee minuten. De ervaring is opnieuw ongelooflijk en onvergetelijk. Uniek. Zoals elk concert van Joëlle Léandre, deze zeer grote dame.

Tekst en foto’s © Jacques Prouvost
In samenwerking met Jazzques