Jazzahead 2025: REconnect

Het Noord-Duitse Bremen is dit jaar wederom het toneel van het event Jazzahead! Een happening voor eenieder die de muziek, de jazz in het bijzonder, een warm hart toedraagt.

Er is zoals gebruikelijk aandacht voor nieuwe muziek van nieuwe generaties, maar ook nieuwe muziek van generaties die al langer actief zijn. Muziek, daar gaat het deze ruim drie dagen durende conferentie om. En het gaat niet uitsluitend over het beluisteren van muziek, maar ook om de hele industrie en maatschappij eromheen. Een enorme hoorn des overvloeds met de mogelijkheid om in no-time je agenda vol te plannen, zodat er weinig spontaans meer te beleven valt.

In tegenstelling tot voorgaande jaren, staan er deze editie maar liefst drie (voormalige) partnerlanden in de spotlight. Spanje (2012), Frankrijk (2015) en Zwitserland (2016). Toepasselijk heeft de organisatie Jazzahead! 2025 de titel REconnect meegegeven.

Louis Matute Large Ensemble © Jan Rathke

Op de woensdagavond gaat het feest van start met een spetterend openingsconcert door het Large Ensemble van de Zwitserse gitarist Louis Matute en zijn uit de partnerlanden afkomstige gasten. De Franse vocalisten Célia Kameni en Gabi Hartmann, de Cubaans/Spaanse trompetvirtuoos Yelfris Valdés en de Madrileense fluitiste Marta Mansilla. Een mooie mix van inzichten, benaderingen en stijlen. Matute weet zich omringd door vijf doorgewinterde muzikanten en trefzeker loodst het sextet elke compositie tot een genadig mooi einde.

Götz Bühler en Sybille Kornitschky © Kerstin Rolfes

Het openingsconcert wordt aangekondigd door artistiek directeur Götz Bühler en Sybille Kornitschky, die al sinds het begin in 2006 een van de drijvende krachten is achter deze conferentie. Beiden openen de dag erna de persconferentie met een aantal tips voor het aanwezige journaille.

De eerste dag is, zoals elk jaar, gevuld met alle rituelen die passen bij een conferentie. Geplande en onverwachte ontmoetingen, geannuleerde afspraken, vermoeide gezichten, gedeelde inzichten en te vroeg op de dag geplande borrels. Al vrij snel lijkt iedere vaste bezoeker de routine uit de voorgaande jaren te hervinden, terwijl de nieuwelingen zich onvermijdelijk verliezen in onmogelijke verlanglijstjes. 

Gedurende de drie dagen worden in de congreszaal (een met lintgordijn afgezette ruimte in hal 6) paneldiscussies en interviews georganiseerd over actuele thema’s zoals diversiteit, ongewenst gedrag en onafhankelijk ondernemerschap. Stuk voor stuk relevante thema’s waar in de muzieksector soms vrij lacherig over wordt gedaan. 

Hoe als zelfstandige om te gaan met een te veeleisende opdrachtgever? In de sector ontbreekt het nog redelijk vaak aan bewustzijn aldus de speciaal voor deze vraagstukken door Jazzahead! aangestelde vertrouwenspersoon, Marieke Meischke. Er is een code of conduct opgesteld en bij ieder incident moet de vertrouwenspersoon op de hoogte worden gebracht. Het is een mooi eerste begin. Bij publicatie van dit verslag is nog niet bekend of er – en zo ja hoeveel – meldingen van ongewenst gedrag zijn geregistreerd. 

En naast deze onveiligheid is er ook de financiële onzekerheid. Dat de Artist & Repertoire manager in de muziekindustrie terrein verliest aan de zelfsturende muziekprofessionals, wordt duidelijk in de door Bart Suér geleide paneldiscussie DIY (do it yourself) OR DIE?  Wat is de waarde van al die tussenschakels bestaande uit producers, marketing-experts en -ontwerpers als de artiest alles ook zelf kan regelen? De aanwezige panelleden (o.a.) Jonas Linnemann en Tokunbo Akinro vertellen overtuigend dat de industrie een steeds kleinere rol speelt in hun succesvolle muzikale carrière. “Je kunt met het geld dat je verdient uit je projecten weer nieuwe projecten financieren.”, aldus Linnemann.

En dat authenticiteit belangrijker is dan het winstoogmerk van de muziekindustrie vertelt (in de wandelgangen) de uit het Engelse Leeds afkomstige Petra Haller, een performer die als tapdanser een in de jazz onontgonnen weg is ingeslagen die inmiddels grote weerklank vindt.

Dat (en hoe!) Jazzahead een mooie katalysator kan zijn voor de muziekindustrie in een bepaald land, wordt uit de doeken gedaan tijdens een interview van Götz Bühler met Buma Cultuur genre manager classical, jazz & world Mark van Schaick, de motor achter Nederland als partnerland van Jazzahead 2024. Van Schaick slaakt een zucht van verlichting dat hij dit jaar weer een stapje terug kan doen.

En uiteraard wordt er deze editie ook gesproken over Artificial Intelligence. Afgekort AI, oftewel het toverwoord. Staat het de mens in de weg of kan het de muzikant verder brengen, dan wel: kan het uitsluitend worden ingezet om te analyseren en blijft de mens in het creatieve proces aan het roer? Drie hoogleraren (de Zwitser Pierre Alexandre Tremblay en de Duitsers Miriam Akkermann en Nicola L. Hein) zijn het in de lezing roerend met elkaar eens. De mens schrijft de techniek magische krachten toe, maar deze techniek maakt nog steeds gebruik van dat wat er al is. Een improvisatie is werk in uitvoering zonder blauwdruk. Een mens maakt tijdens het improviseren in het hoofd zoveel beslissingen op basis van zoveel onvoorziene gegevens, dat het voor AI onmogelijk is om hier in korte tijd invulling aan te geven. Dat blijft voorlopig ook nog wel zo, aldus Tremblay. Ook over het gegeven dat algoritmes onmogelijk de plaats in kunnen nemen van het welgemeend advies van een goede vriend zijn alle drie het eens.

© Jan Rathke

En dan is er de muziek. Dit jaar vinden er 38 showcases plaats. Twee minder dan in  het voorgaande jaar, maar de diversiteit en kwaliteit van het programma zijn enorm. 

Zo is er de showcase van de Spaanse Momi Maiga die op zijn kora (een instrument van West-Afrikaanse origine) bewijst dat jazz en improvisatie onafscheidelijk zijn en hij leunt daarbij dankbaar op de bijdragen van zijn kwartetleden, drummer Alexei Tobias, violist Carlos Montfort en cellist Marcal Ayats. Ze blijven uiterst geconcentreerd en beheerst tot aan het opzwepende slotnummer dat wordt onthaald op een daverend applaus. Een van de hoogtepunten van de showcases in deze editie.

Er zijn weer showcases van de andere eerder genoemde partnerlanden, zoals die van de Zwitserse Manon Mullener Sextet in Cultuurcentrum Schlachthof. De pianiste moet het meer hebben van de vindingrijkheid dan van de kenmerkende Latijns-Amerikaanse schwung. Technisch zit het goed in elkaar, maar het swingt nog niet. Het publiek reageert er daarom niet minder enthousiast op.

Airelle Besson Trio © Sylvain Gripoix

Partnerland Frankrijk wordt (o.a.) vertegenwoordigd door het als zodanig aangekondigde Supertrio van trompettiste Airelle Besson met aan haar zijde de Duitse toetsenist Sebastian Sternal en zijn landgenoot, de slagwerker Jonas Burgwinkel. De drie kennen elkaar van een Chet Baker-tribute twaalf jaar geleden. En de geest van Baker is duidelijk hoorbaar in het dromerige “Prayer”. Dat het trio ook kan accelereren naar een andere stijl is meteen hoorbaar in door Sternals Fender Rhodes op gang gebrachte nummer “Go”.

Eveneens uit Frankrijk afkomstig is het Adèle Viret Quartet, bestaande uit cello (Viret), trompet, piano en slagwerk. Hoe ongebruikelijk deze combinatie ook is, de muziek die het in de 30 minuten tellende showcase laat horen slaat goed aan. Verstilde, aan klassiek grenzende muziek. ECM’s Manfred Eicher zou hen zonder twijfel graag een contract aanbieden. In alle nummers spreekt een bijzondere betrokkenheid met de muziek en de thema’s die prachtig wordt verklankt. Het kwartet brengt zijdelings een politiek thema op het programma, de migranten die tijdens hun vlucht naar een betere toekomst in de Middellandse Zee het leven hebben gelaten.

Hoe anders klinkt het kwintet van de Poolse saxofonist Krzysztof Kuśmirek, Unleashed Cooperation, in het Schlachthof. Het swingt en blijft onverminderd boeien met snel afgewisselde improvisaties. De set bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een aaneenschakeling van solo’s waarin structuur en harmonie hoog in het vaandel staan. Het tweede deel is een treurmars, ingezet door de piano en langzaamaan uitmondend in een explosieve solo van de saxofonist en tevens bandleider Krzysztof Kuśmirek. Na het tweede deel wordt er een korte, hechte, compositie aan de set vastgeplakt met daarin een hoofdrol voor de solerende drummer.

 
Henry Spencer © Carl Ulrich Russ-Mohl

De Britse trompettist Henry Spencer zet op de slotdag een rockende show neer: trompet en gitaar in de overdrive op een stuwende beat. Met de nodige humor kondigt Henry zijn composities aan. Hij heeft het nodige contact met het publiek en dat is niet bij iedere showcase het geval. De ballad “Hopeless, Heartless” wordt op het album met orkest uitgevoerd. Hier moet Spencer het met zijn kwartet doen, maar die vangen het gemis moeiteloos op. De Brit sluit zijn show af met “The Survivor and the Descendent”. De volumeknoppen worden losgedraaid. Een zinderend einde van een veelzijdige set.

In een tot de nok gevulde Schlachthof, opent de Spaanse Marco Mezquida pianotrio met Ravel als basismateriaal. Een pianoconcert dat wordt gekenmerkt door virtuositeit van de pianist en een enorme toewijding aan het oorspronkelijk materiaal door de cellist en de slagwerker. En van het ene moment op het andere gaat het trio verder op een ander thema in een compleet andere stijl. Het ritme wordt hier bepaald door Mezquida, maar zeker ook door Alexei Tobias, zoals hij bewijst op drums. Wederom een hoogtepunt.

© Jörg Sarbach

Op de vrijdagavond vindt de Clubnight plaats. Een op verschillende locaties, in samenwerking met de gemeente Bremen, georganiseerde serie optredens. Een fijne manier om muziek van verschillende landen te beluisteren. Vaak zitten de cafés, culturele centra en theaters al goed gevuld met vrienden en familie van de optredende artiesten voordat de drommen Jazzahead bezoekers binnenstromen. Dat is eveneens het geval bij het optreden van het trio van de Chileense pianist Joaquin Fuentes. In de (Con)temporary Crafts Studio bewijst de jonge autodidact zijn massaal toegestroomde publiek dat hij elke octaaf naar zijn hand kan zetten, uitstekend begeleid door de op een zessnarige basgitaar spelende Jorge Vargas en drummer Rodrigo Recobarren.

Even later is er op hetzelfde podium een optreden van de Peregrinos, een Chileens duo bestaande uit slagwerker Rodrigo Recabarran en de gitarist Raimundo Santander. Santander houdt niet van stilzitten en loopt al spelend langs het publiek en springt even later weer heen en weer naar zijn slagwerker. Aan het einde van zijn wervelende show maakt Santander gebruik van de charango, een Chileens twaalfsnarig instrument.

Nederlandse bijdragen zijn te horen in de op een kapel lijkende blauw/witte Himmelsaal op de bovenste verdieping van het Radisson Blu Hotel. Daar geeft zangeres/pianiste/componiste en bijna- winnaar (2e plaats) van de NY Jazz Competition, Maaike den Dunnen, een soloshow. Dat Den Dunnen een meester is in het vertolken van muzikale verhalen bewijst ze o.a. met haar bekoorlijke nummer “Imaginary Friend”. De hemel opent zich vervolgens als de zangeres haar set beëindigt met haar adembenemende “In My Mind”. Een ontroerende, maar bovenal nostalgische compositie. Tekst, zang en muziek versmelten tot een geheel.

Deze extase kan na het daverende applaus uiteindelijk slechts doorbroken worden door de openingsnoten van de groep die vervolgens het podium betreedt, het kwartet van Daan Herweg. De extase is snel weer terug. De pianist die met zijn lyrische spel inmiddels menig hart heeft veroverd, heeft afgelopen jaar zijn tweede album ‘In Search Of the Lost Chord’ uitgebracht. Halverwege de set brengt hij een betoverende uitvoering van het autobiografische “Op weg naar Bloemfontein”.

Het uit vrouwelijke en (een) non-binaire instrumentaliste(n) bestaande negenkoppig ensemble dat Kaleidoscope, Jazzahead’s first ever LGBTQ-clubnight in de Himmelsaal afsluit heet toepasselijk Parra Dice.

Iets verderop net over de rivier de Weser vindt er in het Shakespeare Company-theater een UK-clubnight plaats waar pianiste Rebecca Nash met haar Aurum Trio op het podium staat. Ze spelen een zevendelige compositie, gebaseerd op een gefingeerde vondst van het schip The Merchant Royal dat in het jaar 1641 onderweg naar Antwerpen voor de kust van Cornwall verging. Een prachtige vertelling uitgevoerd door drie doorgewinterde musici. Als in het laatste deel (‘Landing’) de ontdekker van het schip terugkeert naar de kust slaakt Nash een zucht van verlichting en vindt daarin weerklank van bassist Henrik Jensen en drummer Dave Smith. Een verhaal dat hopelijk nog vaak te horen is, ook buiten het Verenigd Koninkrijk.

 
© Patrick Schulze

Speciaal voor het Bremense publiek is er dit jaar de Jazzport, een buitenlocatie in een park naast een residentie met een grote vijver, direct naast het congrescentrum. Hier vinden drie dagen achtereen concerten plaats. Zoals op de zaterdagavond het concert van Charles Pasi & Band. Pasi brengt met zijn vijfkoppige band een programma met soul, blues en funk en met nummers met namen als “Hoping For Salvation”, “You want to shoot Somebody” en “Good Is Good Enough For Me”. Zijn muziek brengt het massaal op deze locatie toegestroomde publiek in beweging en dat is precies waar het de organisatoren om te doen is.

Jazzahead’25: REconnect is voorbij. Het was een weerzien van oude kennissen en men heeft de kans gekregen om nieuwe mensen te ontmoeten. Bands hebben zich kunnen etaleren. En wat waren er weer veel bezoekers. De laatste avond waren de showcases volledig uitverkocht. Tijdens het laatste persontbijt op zondag wordt bekend dat Zweden in 2026 het stokje als partnerland mag overnemen. Voor Zweden is het voorbereidende werk waarschijnlijk al ver voor het einde van deze editie begonnen. Er zit veel werk in, maar het levert ook veel op. Tot volgend jaar!

Tekst © Robin Arends  -  foto’s © Jan Rathke / Kerstin Rolfes / Sylvain Gripoix / Carl Ulrich Russ-Mohl / Jörg Sarbach / Patrick Schulze / Jakub-Kuba-Celej