Jazz Station Big Band feat. Emil Viklický: jazz en politiek

Theater Marni (Brussel), 11.09.2019

In het kader van het Marni Jazz Festival werden woensdag jazz en politiek nog eens aan elkaar gekoppeld aan de hand van een debat en een concert. Mede-initiatiefnemer was het Tsjechisch Centrum Brussel dat voor de gelegenheid Emil Viklický en een paar extra solisten uitnodigde om de Jazz Station Big Band te vervoegen. Het evenement had plaats als onderdeel van het Europees project ‘Engagement through Culture before and after 1989’.


Het debat

Jazz en politiek activisme, het waren ooit nauw samenhangende entiteiten. Die connectie werd aangetoond tijdens een gesprek met enerzijds Petr Vidomus (jazzprogrammator bij de Tsjechische radio, professor jazzsociologie) en anderzijds Matthias Heyman (jazzhistoricus). Moderator van dienst was Stéphane Mercier, saxofonist en tevens artistiek directeur van de Jazz Station Big Band.

Matthias Heyman dook in het jazzverleden van Amerika. Hij begon zijn uiteenzetting bij de klassieker ‘Strange Fruit’, kwam even over naar Europa en België om Fred Van Hove en diens ‘Requiem For Che Guevara’ aan te halen en eindigde tenslotte bij Mingus en de freejazz. Petr Vidomus op zijn beurt had het vooral over het feit dat een blanke Amerikaanse jazzmuzikant met communistische sympathieën, in casu Herbert Ward, asiel aanvroeg in Tsjechoslowakije. De omgekeerde wereld dus. Vooral ook omdat begin jaren vijftig jazz in dat land niet kon rekenen op steun van de politieke overheid om het even zacht uit te drukken.

Je kan het hele verhaal lezen via:

https://www.academia.edu/38125810/Czechs_Give_Asylum_to_US_Family_A_Different_Jazz_Ambassador_Herbert_Ward_through_the_Lenses_of_FBI_Reports

Een groep als The Plastic People Of The Universe, een van de revolutionaire boegbeelden uit de Tsjechische muziek en nog steeds (af en toe) actief, kwam totaal niet aan bod.

Kortom, twee interessante lezingen maar toch wat misplaatst. Geen van beide sprekers had het over de huidige situatie. De persmededeling stipuleerde nochtans dat deze avond in het teken stond van dertig jaar “fluwelen revolutie”. Dan zou je denken dat de rekening gemaakt wordt en er een huidige “state of the union” naar voor gebracht wordt. Helaas werd de focus enkel gericht op het verleden. Een wat gemiste kans.



Het concert

De Jazz Station Big Band werd voor dit speciaal concert (een Belgische première) versterkt met drie Tsjechische muzikanten: trompettist Miroslav Hloucal, saxofonist Petr Kalfus en pianist Emil Viklický. Deze laatste componeerde indertijd het melodrama ‘Mystery Of Man’ in opdracht van niemand minder dan Wynton Marsalis voor diens Lincoln Center Orchestra. De teksten hiervoor zijn gebaseerd op uittreksels van brieven uit de gevangenis en politieke essays geschreven door Václav Havel. Vertellers van dienst waren actrice Stéphanie Coerten en muzikant Bai Kamara Jr.

Met het openingsnummer ‘Dark Rider’ van Viklický werden meteen de puntjes op de i geplaatst. Helemaal in de traditie van Thad Jones & Mel Lewis met knappe harmonieën, sterke arrangementen en kleurrijke voicings. Ook blues, heel veel blues zelfs, maar vooral een urgente moderne sound. De hele avond lang werd het steeds duidelijker dat de Jazz Station Big Band op een heel hoog niveau gekomen is. Dat ze tevens ‘Humoresque’ van Dvořák op de juiste manier wisten te kaderen, zegt veel.

Hoofdbrok van de avond was natuurlijk ‘The Mystery Of Man’. Niet evident om parlando stukken te combineren met de dynamiek van een big band, zeker omdat er maar een enkele dag gerepeteerd werd. Centraal stond de zinsnede “The mystery of man is the secret of his responsability” om uiteindelijk te komen tot “to make the world a better place”. Het heilige vuur ontbrak enigszins maar het was uiteindelijk een eerlijke poging met Viklický die vanachter zijn piano getimede aanwijzingen gaf.

Na de pauze was er dan toch nog vuurwerk met een versie in kwintet van Viklický zijn ‘1Q84’ (uit diens ‘Kafka On The Shore: Tribute To Haruki Murakami’) waarin de twee Tsjechische gastsolisten mochten schitteren maar vooral ook drummer Toon Van Dionant in pure Art Blakey-stijl even uit de bol mocht gaan. De volledige big band, met deze keer hun eigen pianist Vincent Bruyninckx achter de vleugel, zorgde voor een uiterst funky passage aan de hand van ‘Don’t Butt In Line’, een compositie van Stéphane Mercier. Het concert werd afgerond met drie nummers uit het repertoire van Mingus waaronder het onvermijdelijke ‘Fables Of Fungus’.

Een interessante avond met heel wat potentieel. Het wordt vooral uitkijken naar nieuw werk van de Jazz Station Big Band dat er eind dit jaar aankomt.


Tekst © Georges Tonla Briquet  -  foto's © Didier Wagner