International Summer Workshop Siena Jazz 2025

Siena Jazz Orchestra o.l.v. Roberto Spadoni © Tommaso Taurisano

Sinds 1977 zet Siena Jazz zich in voor de promotie van jazzmuziek en behoort daarmee tot een van de eerste Europese instellingen die zich heeft gespecialiseerd in jazzonderwijs.

Inmiddels hebben meer dan twintigduizend muzikanten hun opleiding gevolgd in de klaslokalen van Siena Jazz in het Fortezza Medicea. Tegenwoordig behoren velen van hen tot de internationale top van musici, docenten, muziekcritici, journalisten en festivalorganisatoren. Vast onderdeel van Siena Jazz is de jaarlijkse International Summer Workshop die dit jaar al toe is aan de 55e editie.

En ook nu is het de organisatie gelukt om gerenommeerde docenten naar het Toscaanse sprookjesstadje te verleiden. Thomas Morgan, Reinier Baas, Gabriele Evangelista, Miguel Zenon, Jeff Ballard, Pablo Held, Marquis Hill, Lage Lund en ga zo  nog maar even door. Ze zijn allen naar de plaats van de Palio gekomen om hun visie op muziek te delen met een internationaal publiek van veelbelovende studenten die na een strenge selectie zijn toegelaten aan dit gerenommeerde instituut.

Onder de bezielende leiding van de nieuwe artistiek directeur, Francesco Bigoni en de directeur administratie Marina Vermiglio is Siena Jazz uit een dal gekropen en bouwt het noest aan zijn toekomst. Siena Jazz staat al vele jaren op eenzame hoogte en was lange tijd het enige instituut dat een gecertificeerde jazz opleiding aanbood. De laatste jaren is daar verandering in gekomen en nu is het tijd om verder te bouwen op de fundamenten die in 1977 door bassist Franco Caroni zijn gelegd. Dit jaar zijn er naast ondergetekende, verschillende internationale journalisten aanwezig om verslag te doen van het gebeuren.

   
“Reading and Writing Jazz” © Tommaso Taurisano

Zij mogen daarnaast ook participeren in een masterclass over het onderwerp communicatie in de jazz, “Reading and Writing Jazz”. Een van de medeparticipanten is de slagwerker John Hollenbeck. Onder de gedreven leiding van moderator en journalist Rosanna Minafo voeren bovengenoemde journalisten voor een delegatie van studenten het woord over de broodnodige relatie tussen musici met de pers. Onder hen de gerenommeerde Thomas Conrad, schrijver voor o.a. Downbeat en New York Jazz Times en de in New York wonende Italiaanse publicist en organisator van het Umbria Jazzfestival, Enzo Capua evenals de Poolse jazzjournalist en redacteur van het blad JazzForum Marek Romanski. Hun boodschap is: ”Wees origineel, maar blijf ook bij jezelf. Beperk je niet uitsluitend tot eigen werk, maar geef ook invulling aan bestaande composities.”

Kit Downes & Norma Winstone © Robin Arends

En hoe dat in zijn werk gaat wordt aan het einde van de dag op sublieme wijze op het podium gebracht door de Britse zangeres Norma Winstone en haar landgenoot de pianist Kit Downes. Zij spelen voor de machtige Santa Maria in Provenzano muziek van het vorig jaar verschenen album ‘Outpost of Dreams’ waarop een combinatie van eigen werk en eigenzinnige vertolkingen zoals “I fall in love so easily”  en een intense uitvoering van Carla Bleys “Jesus Maria”. Het betoverende spel van Downes past uitstekend bij de ingetogen voorgedragen poëtische teksten van Winstone.

De vocaliste staat de dag erna weer in een van de 22 klaslokalen van de muziekschool in de Fontezza. Ze geeft daar verschillende masterclasses, waaronder een zangworkshop waarin ze aan vijf studenten de finesses van het vak bijbrengt. Hoewel er weinig meer bij te brengen valt. “Jullie zijn allemaal al zo ver gevorderd. Jullie hebben hier in Italië een prachtige stem.”, stelt ze. Winstone komt naast het uitdelen van complimenten niet veel verder dan advies over microfoontechniek en het beperken van afleidende bewegingen.

Op een studente die aangeeft advies te willen ontvangen over het woordloos zingen van melodielijnen omdat haar leraren dat van haar verlangen, reageert de zangeres afkeurend. Een opleiding is er niet om bepaalde methodes of stijlen op te leggen.

In een aansluitend interview met de aanwezige journalisten verklaart ze dat de kwaliteit tegenwoordig enorm hoog is. In de tijd dat ze zelf begon was het studie-aanbod minimaal. Van een workshop vocale jazz was nog geen sprake. Ze vindt het fijn om nu een bijdrage te kunnen leveren, hoe bescheiden deze ook is.

Norma Winstone © Rosanna Minafo

Als er op de deur van het klaslokaal wordt geklopt door een student die de ruimte heeft gereserveerd perst Winstone er nog een anekdote uit over haar tekst voor Jimmy Rowles’ nummer “The Peacocks”. Winstone had een tekst op Rowles’ compositie geschreven en een cassettebandje van een uitvoering van het nummer van haar met het NDR jazzorkest toegestuurd naar de pianist. Na een lange tijd van radiostilte trok ze de stoute schoenen aan en belde ze de pianist. Hij had de post niet ontvangen en vroeg Winstone het bandje opnieuw te sturen. Enkele dagen later ontving ze bericht dat ze Rowles onmiddellijk in Los Angeles terug moest bellen. Hij bleek razend enthousiast en Winstone bood aan de toen al ernstig zieke Rowles in Amerika te bezoeken om een opname van het nummer te maken. Deze kwam uiteindelijk, onder de naam “A Timeless Place”, samen met negen andere nummers op het album ‘Well Kept Secret’.

Enrico Rava © Rosanna Minafo

En enkele klaslokalen verwijderd van de bijna 84-jarige Winstone staat de 86-jarige trompettist Enrico Rava voor de groep. Hij is een fenomeen, volgens velen de eerste en meest belangrijke Italiaanse jazzmusicus. In tegenstelling tot Winstone treedt hij niet in Siena op. Hij heeft het aantal optredens enorm teruggeschroefd sinds zijn gezondheid achteruit is gehold.

Bovendien is hij niet erg gecharmeerd van het reizen. Intercontinentale vluchten maakt hij niet meer en in Europa komt hij uitsluitend op plekken die hij nog per auto of korte vluchten kan bereiken. In Siena komt hij graag. Hij is geen fan van lesgeven, maar voor de workshops maakt hij een uitzondering. Ze hebben hem al veel gegeven. Hij heeft er de musici voor zijn bands opgeduikeld, zoals de gitarist Francesco Diodato, die vorig jaar evenals docent was. Al met al is hij van mening dat de originele jazz zo rond 1959 met Ornette Coleman zijn laatste oorspronkelijke lid heeft opgeleverd. De hoogtij van de jazz besloeg de periode van 1920 tot 1960. Daarna heeft men elkaar uitsluitend gekopieerd. Een Louis Armstrong is in elke noot duidelijk herkenbaar, evenals Bix Beiderbecke en Chet Baker. Hoewel de kwaliteit tegenwoordig van topniveau is, is de originaliteit minimaal. Het lukt Rava niet meer om musici van elkaar te onderscheiden. Hij is evengoed niet van zins om deze muziek de rug toe te keren. Hij kan niets anders dan jazz spelen. In zijn vrije tijd luistert hij graag naar alle soorten muziek, maar op het instrument is hij stijlvast.

Na deze ontluisterende woorden is het weer tijd voor de muziek op het festival, onder andere door trompettist Marquis Hill en gitarist Lage Lund. Samen met bassist Gabriele Evangelista en slagwerker JK Kim geven ze in de tuin van Fortezza een interessante combinatie van standards ten gehore. De woorden van Rava indachtig: een enorm hoge kwaliteit en wat zou het zonde zijn om dit te moeten missen omdat het onvoldoende vernieuwend is.

Francesco Bearzatti Quintet © Robin Arends

En datzelfde geldt even later voor de combinatie van saxofonist Francesco Bearzatti, gitarist Reinier Baas, Kit Downes en bovengenoemde bassist en slagwerker. Bearzatti is een meesterlijk verteller en zijn kwintet weet hem hierin uitstekend te omlijsten. Muziek hoeft niet altijd prominent aanwezig te zijn.

Een ander zogenaamd Siena Jazz Masters concert wordt verzorgd door een all star kwintet bestaande uit trompettist Alex Sipiagin, saxofonist Miguel Zenon, pianist Aaron Parks, contrabassist Thomas Morgan en slagwerker Jeff Ballard. Ze spelen uitsluitend standards, waaronder Horace Silvers “Peace” en Kenny Barrons “Voyage” en op een niveau dat je je amper kunt voorstellen dat dit de eerste en wellicht ook laatste keer is dat deze vijf samen spelen. Na een lang applaus volgt een toegift, een tien minuten durende uitvoering van Thelonious Monks “Straight No Chaser” waarin de beheersing, de souplesse en de toewijding van elk het extatische publiek in een staat van hypnose brengt. Er wordt zorgvuldig gewacht totdat de laatste noot heeft geklonken voordat er wederom geapplaudisseerd wordt.

Organisatie, deelnemers en docenten © Tommaso Taurisano

En uiteraard krijgen de studenten zelf ook de gelegenheid om op het podium staan in een gezamenlijke jamsessie. De kwaliteit is erg hoog en de solo’s klinken als minutieus uitgewerkte composities. Er worden uitsluitend standards gespeeld en soms gaat de tijd wel erg ver terug, maar deze herkenbare tunes maken het relatief eenvoudig om snel een oordeel te geven over de kwaliteit van de spelers.

Het publiek bestaat voornamelijk uit medestudenten en enkele journalisten die op zoek zijn naar nieuwe beloftes. Het aanwezige journaille hoeft niet lang te zoeken, want nieuwe beloftes zijn er volop. Het is jammer dat de ensembles niet worden aangekondigd, want van naamsbekendheid is nog geen sprake.

Misschien is het ook wel goed zo. Op het podium staan musici die binnenkort de internationale podia bestormen. Wat ze hier in Siena hebben meegekregen is van onschatbare waarde. De deelname aan een anonieme jamsessie is hierin van ondergeschikt belang. Het credo van de Palio is: het is niet belangrijk hoe je wint, het is belangrijk dat je wint. En dat alle deelnemers aan deze workshops tot de top behoren staat als een paal boven water.

Tekst © Robin Arends  -  foto’s © Tommaso Taurisano / Robin Arends / Rosanna Minafo