Jazztivism Night: Mei ‘68 vijftig jaar later in BOZAR

11.05.2018, BOZAR Brussel

In deze hoogtijden van symboolpolitiek is het niet verwonderlijk dat de gebeurtenissen van mei ’68 verpakt worden als cultureel product en het establishment allerlei festiviteiten hierrond organiseert.

Bij BOZAR, indertijd eveneens een bezet crisiscentrum, bekeken ze het voor een avond vanuit een jazzperspectief. Gelukkig met de juiste protagonisten zodat het geen symbooljazz werd. Toch wel een gevaarlijk koorddansen tussen het originele revolutionaire gedachtengoed van vijftig jaar geleden en een kunstmatige reanimatie.

Op het programma drie groepen met drie verschillende invalshoeken.


Teun Verbruggen-Nicolas Thys septet: We Re-Insist!

In de jaren zestig was jazz het meest extreem politiek gekleurd, letterlijk. De Afro-Amerikaanse bevolking en jazzmuzikanten in het bijzonder, kwamen op voor hun rechten die op papier bestonden maar in de realiteit nog steeds met de voeten getreden werden. Een onverbloemd manifest was ‘We Insist!’ (1960) van Max Roach (geschreven samen met Oscar Brown) met Booker Little, Coleman Hawkins, Michael Olatunji en natuurlijk Abbey Lincoln.

Een groepje blanke studenten van het Antwerpse Koninklijk Conservatorium (pianist Andreas Bral, saxofonisten Bart Borremans, Lennert Baerts en Hanne De Backer samen met zangeres Dunja Mees) onder leiding van drummer Teun Verbruggen en bassist Nicolas Thys kregen de opdracht om dit standaardwerk op hun manier naar 2018 te vertalen. “A hell of a job”. Het gevaar was groot om in plastieken weltschmerz te vervallen zoals deze van jonge blanke zangeresjes die ‘Strange Fruit’ van Billie Holiday brengen.

Dat was buiten Verbruggen en Thys gerekend. Ze wijzigden lichtjes de bezetting. Hier geen conga’s of trombone, wel een piano. Van bij de eerste noten viel een imponerend aspect op. De klank was deze van de klassieke Blue Note platen uit de jaren zestig. Je zat meteen midden het verhaal.

Drummer en bassist legden een hels ritme vast om te beginnen en een voor een vervoegden de andere vijf zich bij hen. Zangeres Dunja Mees maakte meteen duidelijk dat ze niet van plan was Abbey Lincoln te coveren. Ze etaleerde haar eigen stijl, volumineus en met heel wat verbuigingen zonder dat het goedkope pathos werd. Voor het overgrote deel hield ze het bij woordeloze zang.

Verder getuigde dit septet van een sterke persoonlijkheid door niet de hele plaat van Roach na te spelen maar er slechts een aantal nummers uit te selecteren en deze aan te vullen met eigen werk en zelfs een versie van Dylans ‘Blowin’ In The Wind’. Vandaar ook de ondertitel ‘We Re-Insist!’. Een ijzersterke set over heel de lijn. Voor een JazzLab toer is het dit jaar wellicht te laat maar dit is tijdloze muziek die meer dan een one shot concert verdient.


Korhan Futaci & Kara Orchestra

Uitpakken met de juiste commerciële slogans is tegenwoordig meer dan ooit de truc om volk te lokken. Saxofonist maar ook producer en tekstschrijver Korhan Futaci werd vakkundig aangekondigd als “de Turkse Shabaka Hutchings”. Zijn internationale samenwerkingen met onder meer Peter Brötzmann, Evan Parker en Marshall Allen duiden alleszins op een eclectische smaak en dat hij het extremistisch regime van zijn land hekelt, verleent hem eveneens het nodige krediet zeker in het kader van een avond als deze.

In Brussel hield hij het bij een instrumentale set met wat achtergrondinformatie over de titels in gebroken Engels. Twee saxofonisten, een percussionist, een drummer en een contrabassist bezorgden de aanwezigen een flinke trip doorspekt met referenties naar Sun Ra, Albert Ayler, Ethio-jazz, dub à la Sly & Robbie, psychedelica en de nodige spacy kanttekeningen al dan niet met wah wah effecten. Slechts een nummer met zang en een ogenschijnlijk geëngageerde tekst in het Turks maar dat was meteen de minst interessante passage.

Ideaal voor de Feeërieën bij een zomers weertje. Alleen hebben we natuurlijk al Black Flower.


Manuel Hermia Trio + 2

Kortweg, de groep met het meeste bestaansrecht op deze Jazztivism Night. Spilfiguur Manuel Hermia staat al jaren op de barricaden en dat op verschillende fronten tegelijk. Niet voor wantoestanden aan het andere eind van de wereld maar voor onrechtvaardigheid om zich heen. Zijn inzet voor de rechten van jazzmuzikanten in België is daar slechts een onderdeel van.

Samen met bassist Manolo Cabras en drummer João Lobo balde hij zijn frustraties samen op ‘Austerity…and what about rage?’ (Igloo, 2015). Geen blinde uppercut maar een diep doordacht muzikaal manifest, precies voortbordurend op de jazztraditie uit de jaren zestig.

Voor de avond in BOZAR werd het trio versterkt met trombonist Samuel Blaser en trompettist Jean-Paul Estiévenart die begrippen als engagement en (artistieke) vrijheid eveneens hoog in het vaandel dragen.

De vijf speelden zuiver akoestisch wat hen de nodige bewegingsvrijheid gaf. Toch bleven ze hoofdzakelijk heel kort bij elkaar staan, wat resulteerde in een sterk compacte sound. In de openingstrack plaatsten de vijf meteen al een reeks uitroeptekens. Een snel en krachtig statement. Ritmetandem João Lobo en Manolo Cabras leken wel twee duivels in een wijwatervat. Ze waren niet te houden. Cabras bleef maar plukken aan zijn snaren terwijl Lobo met zijn sticks over het drumstel leek te zweven maar de impact was omgekeerd evenredig.

Bij de drie blazers was het niet alleen indrukwekkend hoezeer ze een dichte clan vormden maar ook de manier waarop ze regelmatig een van hen naar voor lieten schuiven om te soleren zonder dat er een breekpunt kwam, dwong bewondering af. Met zijn eigenzinnige assimilatie van tonale en modale structuren gekoppeld aan freejazz creëerde Hermia jaren geleden al zijn “rajazz”. Deze vier muzikanten waren de gedroomde uitvoerders hiervoor.

In het kader van deze avond sloten ze af met ‘Le Temps Des Cerises’, oorspronkelijk een liefdeslied maar uitgegroeid tot het strijdlied van de revolutie. Precies op tijd om niet voor “overkill” te zorgen, zeker na de twee vorige evenmin vrijblijvende concerten. Ook hier hopelijk een “wordt vervolgd”.


Outro

Het besluit van de avond? Er wordt anno 2018 krachtige en veelzijdige jazz gebracht, dat werd hier nog eens duidelijk bewezen. Wie rondkijkt en de oppervlakkige berichtgevingen boordevol hippe sensatiezucht doorprikt, moet echter vaststellen dat engagement zoals dat van Manuel Hermia helaas vechten tegen windmolens is.

Symbolisch was ook dat dezelfde avond van Jazztivism, die plaats had in twee kleine zalen van BOZAR, het establishment haar hoogmis vierde met de Koningin Elisabethwedstrijd in de majestueuze Henri Le Boeuf-zaal. Twee werelden mooi gescheiden van elkaar door glazen deuren zodat er tijdens de pauze zeker geen vermenging aan de bar zou plaatshebben. Mei ’68 vijftig jaar later, “same same but different”.


LEESTIP

‘Josephine Baker’ de graphic novel van Catel & Bocquet over de zangeres die zich haar leven lang inzette tegen rassendiscriminatie en zo het pad kruiste van andere rechtvaardigheidsactivisten als Martin Luther King (ze was er bij in Washington op 28 augustus 1963) en Bessie Allison Buchanan. In Amerika heeft ze zelfs haar eigen Josephine Baker Day (20 mei).

© Georges Tonla Briquet